شروع پیش دبستانی یک نقطه عطف بزرگ برای بچه‌هاست، اما این تجربه معمولاً با نگرانی، گریه و دلشوره همراه است. برای بچه‌ها، مهم‌ترین دلیل اضطراب در ورود به پیش دبستانی این است که آنها هیچ تصوری از آنچه در انتظارشان است ندارند بچه‌ها سه تا چهار سال اول زندگی خود را در محیط خانواده سپری می‌کنند و تمام قواعد و روال‌های زندگی خانوادگی‌شان را یاد می‌گیرند، بنابراین با قوانین و روال محیط مدرسه کاملاً ناآشنا هستند. رهکارهای مقابله با اضطراب جدایی روز اول پیش دبستانی را در ادامه بررسی کرده ایم.
با توجه به اینکه شروع پیش دبستانی یک تجربه کاملاً جدید است، نباید آن را مانند یک تاریخ معمولی در تقویمتان در نظر بگیرید. چند هفته قبل از روز اول، باید بچه‌ها را به تدریج با این ماجراجویی جدید آشنا کنید.
آماده‌سازی کودکان برای پیش دبستانی
آماده کردن کودکان برای پیش دبستانی به‌طور قابل توجهی می‌تواند اضطراب جدایی آنها را کاهش دهد. در اینجا چند روش برای آشنا کردن فرزندتان با محیط جدید مدرسه آورده‌ایم.
روال‌های پیش دبستانی را برایشان توضیح دهید:
به بچه‌ها بگویید که در مدرسه چه بازی‌هایی خواهند کرد، با چه بچه‌هایی آشنا می‌شوند و چطور شما همیشه در زنگ آخر به دنبالشان می‌روید. اما حواستان باشد که مدرسه را بیش از حد هیجان‌انگیز نکنید و وعده‌های الکی به آنها ندهید (مثل پیدا کردن دوستان جدید). اگر تجربه اولیه کودک شما با انتظاراتش همخوانی نداشته باشد، ممکن است مدرسه به جای هیجان‌انگیز بودن، ترسناک به نظر برسد.
آشنایی با معلم و مدرسه
آشنایی با معلم می‌تواند به فرزندتان کمک کند تا راحت‌تر با محیط جدید ارتباط برقرار کند. بسیاری از پیش‌دبستان‌ها مراسمی برای خانواده‌ها برگزار می‌کنند که در آن والدین، معلمان و کودکان می‌توانند یکدیگر را بشناسند. احتمالاً والدین زیادی برای جلب توجه معلم تلاش می‌کنند، اما سعی کنید وقتی که فرزندتان در کنار شماست، فرصتی برای صحبت کردن با معلم پیدا کنید. اگر به فرزندتان نشان دهید که معلم شخصی است که شما او را دوست دارید و به او اعتماد دارید، او راحت‌تر می‌تواند ارتباط خوبی با معلم برقرار کند.
از مدرسه دیدن کنید
پیش از شروع سال تحصیلی، فرزندتان را به کلاس ببرید و فعالیت‌های مختلفی که روزانه انجام خواهند داد را برایش توضیح دهید. همچنین نام مدرسه را به او بگویید. در طول هفته‌های اول قبل از شروع پیش‌دبستانی، فرزندتان را برای روز اول آماده کنید و به او بگویید: هفته آینده به پیش‌دبستانی خیابان الم خواهید رفت و با طبل بازی خواهید کرد. علاوه بر این، هر وقت از کنار مدرسه عبور می‌کنید، به‌طور غیررسمی آن را به فرزندتان نشان دهید.
برنامه‌ریزی برای ملاقات‌های دوستانه قبل از شروع سال تحصیلی
برنامه‌ریزی برای ملاقات‌های دوستانه پیش از شروع سال تحصیلی به فرزندتان کمک می‌کند تا راحت‌تر در کلاس جدید و با دوستان جدیدش احساس راحتی کند. معمولاً در تابستان فهرستی از دانش‌آموزان کلاس به والدین داده می‌شود، بنابراین می‌توانید قبل از روز اول مدرسه ملاقات‌هایی با برخی از همکلاسی‌ها ترتیب دهید. این ملاقات‌ها به فرزندتان کمک می‌کند تا با چهره‌های آشنا وارد کلاس شود و احساس امنیت بیشتری داشته باشد. علاوه بر این، می‌توانید از معلم یا مدرسه بخواهید که یک گروه درسی برایتان ایجاد کند؛ تا شما و خانواده‌های دیگر قبل از ملاقات‌ها و پشتیبانی قبل از شروع مدرسه با هم ارتباط داشته باشید.
نگاه مثبت داشتن
نگاه مثبت شما می‌تواند روی احساسات فرزندتان تاثیر بگذارد. آنها از شما الگوبرداری می‌کنند، بنابراین باید آرامش و اعتماد به نفس خود را حفظ کنید و مطمئن شوید که همه چیز خوب پیش می‌رود. نباید از فرزندتان بیش از حد بپرسید که نگران است یا نه، چون سوال پیچ کردن اضطراب او را بیشتر می‌کند. اما اگر روزهای پیش از مدرسه احساس کردید که فرزندتان نگران است یا اضطراب دارد، به او اطمینان دهید که همه چیز خوب پیش خواهد رفت و شما همیشه مراقبش هستید.
چطور با خداحافظی در پیش دبستانی کنار بیایید
هر چقدر هم که کودک خود را برای روز اول پیش دبستانی آماده کرده باشید، باز هم ممکن است احساس نگرانی کند. در اینجا روش‌هایی برای راحت‌تر کردن خداحافظی آورده شده است.
یک روال خداحافظی مشخص داشته باشید
داشتن یک روال خداحافظی مشخص می‌تواند برای فرزندتان احساس راحتی و آشنایی به همراه داشته باشد. در مورد روال خداحافظی با فرزندتان صحبت کنید. برای خداحافظی می‌توانید فرزندتان را بغل کنید و با او دست بدید. بهتر است که سریع خداحافظی کنید و محل را ترک کنید تا فرزندتان درگیر حضور شما نشود. خداحافظی طولانی فقط احساسات کودک شما را تقویت کرده و اینطور فکر کند که پیش دبستانی مکان خوبی نیست.
ناگهان ناپدید نشوید
اگر شما ناگهان ناپدید شوید برخی از کودکان ممکن است بیشتر بترسند. والدین نباید به‌طور ناگهانی از کودک خود جدا شوند، ممکن است ده هفته طول بکشد تا کودک کاملاً آماده شود که بدون والدینش در مدرسه بماند. بهترین روش برای کنار آمدن با این فرآیند جدایی، این است که والدین ابتدا به مدرسه بروند و در کنار کودک بنشینند. آنها نباید در بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها با کودک درگیر شوند، بلکه باید به‌عنوان یک شبکه ایمنی در کنار او باشند.
ایجاد زمان‌بندی مشخص برای خداحافظی
اگر از این روش استفاده می‌کنید، باید به کودک خود بگویید که کی مدرسه را ترک خواهید کرد و سپس حتماً در همان زمان محل را ترک کنید. یکی از روش‌ها می‌تواند تنظیم یک تایمر دیداری باشد تا کودک بتواند زمان را ببیند و متوجه شود چقدر زمان دارد تا شما بروید. همچنین می‌توانید یک شی‌ء انتقالی با او بگذارید، چیزی کوچک که به یاد شما باشد، مانند یک تصویر، دستبند، صدف یا سنگ. این شی‌ء به کودک کمک می‌کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشد و ارتباط با شما را در طول روز حفظ کند. قبل از اینکه زمان خداحافظی برسد، به کودک هشدار دهید و سپس وقتی خداحافظی می‌کنید، به موقع محل را ترک کنید.
آوردن شی‌ء آرامش‌بخش
اگر فرزندتان با اضطراب جدایی روبه‌روست، می‌توانید از او بخواهید که یک یادگار کوچک از خانه همراه خود بیاورد تا آرامش بیشتری پیدا کند. اگر او عروسک یا پتوی خاصی ندارد، حتی یک کتاب محبوب یا فنجان آبمیوه مورد علاقه‌اش می‌تواند کمک‌کننده باشد. این اشیاء ممکن است به نظر شما چیزهای کوچکی بیایند، اما برای کودک در یک محیط جدید و ناآشنا می‌توانند حس امنیت زیادی ایجاد کنند.
مقایسه نکردن با دیگران
هرگز کودکتان را با دیگران مقایسه نکنید. مثلاً نگویید: کیانا وقتی مادرش می‌رود، گریه نمی‌کند. احترام به فرآیند احساسی کودک شما بهترین راه برای انتقال آرام‌تر به پیش دبستانی است. کودکانی که هیچ وقت هنگام خداحافظی گریه نمی‌کنند، ممکن است این صحنه را بارها در بازی‌هایشان تکرار کنند تا احساساتشان را پردازش کنند. در مقابل، ممکن است کودک دیگری نیاز داشته باشد که برای مدتی هر بار که از شما جدا می‌شود، گریه کند تا احساساتش را به‌طور کامل از سر بگذراند.
یادآوری بازگشت شما
وقتی در پایان روز کودک خود را تحویل می‌گیرید، این مفهوم را برای او تقویت کنید که همانطور که گفته بودید، شما برگشتید. به این ترتیب، هر روز که کودک شما از شما جدا می‌شود، این تجربه به‌عنوان یک خداحافظی پر از اشک و ناراحتی تکرار نخواهد شد، بلکه کودک متوجه می‌شود که شما همیشه به وعده‌تان عمل می‌کنید.
نکاتی برای والدین در برخورد با اضطراب جدایی پیش دبستانی
نگذارید احساسات شما نادیده گرفته شوند. اگر شما احساس گناه یا نگرانی می‌کنید که فرزندتان را در مدرسه تنها بگذارید، احتمالاً او این احساسات را حس خواهد کرد. هرچه آرام‌تر و مطمئن‌تر باشید، فرزندتان نیز احساس اطمینان بیشتری خواهد داشت و راحت‌تر می‌تواند از شما جدا شود.
آشنایی با معلم قبل از شروع مدرسه
دیدار با معلم پیش‌دبستانی قبل از شروع مدرسه می‌تواند برای فرزندتان مفید باشد، اما برای شما هم اهمیت دارد. از معلم فرزندتان بپرسید که در زمان‌هایی که کودک گریه می‌کند و دلش می‌خواهد پیش والدینش برگردد، روال او چیست. اطمینان حاصل کنید که یک نفر از کارکنان مدرسه آماده است تا به کودک شما در انتقال از شما به کلاس کمک کند. علاوه بر این، دانستن اطلاعاتی درباره زندگی خانگی کودک می‌تواند به معلم کمک کند تا روند تطبیق او با پیش‌دبستانی راحت‌تر شود. مثلا، آگاهی از الگوهای خواب، غذا خوردن و استفاده از توالت کودک به اندازه دانستن رنگ یا بازی‌های مورد علاقه‌اش اهمیت دارد. همچنین، دانستن تکنیک‌هایی که خانواده برای آرام کردن کودک هنگام اضطراب یا ناراحتی استفاده می‌کنند، به معلم کمک می‌کند تا این روش‌ها را در کلاس پیاده‌سازی کند. فراموش نکنید که اگر فرزندتان مشکلی پزشکی مانند حساسیت غذایی دارد، این اطلاعات را با معلم به اشتراک بگذارید.
پیش دبستانی را به‌عنوان یک درس زندگی ببینید
بسیاری از والدین ممکن است زمانی که فرزندشان واکنش منفی به روز اول پیش دبستانی نشان می‌دهد، تصمیم بگیرند او را از کلاس بیرون بیاورند. اما این تصمیم اشتباهی است. چرا که این کار فرصت یادگیری چگونگی مقابله با احساسات منفی را از کودک می‌گیرد و الگویی می‌شود برای فرار از مشکلات. یادگیری مواجهه با این احساسات، حتی اگر در ابتدا سخت باشد، به رشد احساسی کودک کمک می‌کند.
اجتناب از بازدیدهای ناگهانی
وقتی که کودک خود را در مدرسه گذاشتید، وسوسه نشوید که دوباره به سراغ او بروید یا هر ساعت به مدرسه زنگ بزنید. اگر شما دائماً در حال پیگیری وضعیت فرزندتان باشید، کودک بد عادت می‌شود. به گفته یک روان‌شناس کودک، این رفتار می‌تواند باعث شود که کودک شما هم به دنبال شما باشد و این روند اضطراب را بیشتر کند.
خودتان را تشویق کنید
برای خود یک جمله حمایتی انتخاب کنید، مثلاً این بهترین جا برای هلیا است یا فرستادن کیارش به اینجا تصمیم درستی است تا به خودتان یادآوری کنید که جدایی برای هر دو شما مفید است. این جملات را هر وقت که نیاز داشتید تکرار کنید تا احساس آرامش بیشتری پیدا کنید.
با کودک پیش دبستانی خود صبر و حوصله داشته باشید
اگر فرزندتان هر روز گریه می‌کند و شما مجبورید او را ترک کنید، نگران نباشید. گذار کامل و موفقیت‌آمیز به مدرسه می‌تواند ماه‌ها طول بکشد، به‌ویژه اگر تعطیلات خانوادگی یا وقفه‌ای در مدرسه پیش آید که باعث عقب‌نشینی کودک شود یا تغییراتی در خانه رخ دهد. اما به‌طور قطع می‌توان اطمینان داشت که در طول سال‌ها تدریس، هیچ کودکی وجود نداشته که نتوانسته باشد اضطراب جدایی خود را پشت سر بگذارد.
